Dala ida tan ita koalia kona-ba kompañia sira mai husi Portugal, nasaun ne’ebé durante tinan naruk koloniza Timor-Lorosa’e. Bainhira ita ukun rasik an, Portugal “hatudu sentimentu solidariedade” ba timoroan ne’ebé foin hader husi ahu-kdesan. Hanesan feen ho la’en ne’ebé husik malu durante tinan 24 nia laran, iha biban hasoru malu fali, maske la’os feen ho la’en ona maibe hakarak hala’o ‘bulan madu’ ne’ebé iha tempu no situasaun la hanesan.
Portugal nia kompañia sira mai investe, ida mak Portugal Telecom oferese an sai operador telekomunikasaun hodi hahoris kompañia nasional Timor-Telecom. Durante kaben ho Timor-Telecom, Portugal-Telecom goza duni “honey moon” iha Timor-Lorosa’e tanba hetan priviléjiu husi Estadu Timor-Leste ho akordu ne’ebé tau TT sai kompañia operador telekomunikasaun uniku hodi monopoliu merkadu ho folin karun. Lideransa nasional timoroan sira mos entusiasmu maka’as hodi apresia ba Portugal Telecom nia prezensa nudar “solidariedade” ba Povu ho Rai Timor.
Ita nia lideransa Estadu Timor-Leste la hateke moos katak “udang di balik batu”. Rezultadu politika solidariedade ne’e mak ohin loron Portugal-Telecom hatudu hodi halai sai nonok deit, asu horon ruin mos la hetan. Portugal-Telecom konsidera Timor-Telecom ne’e lakon ona ninia bonita no seksi, PT laiha ona “gairah cinta” ba TT. PT hatudu duni karakter kolonialista portuges nian ne’ebé buka hais deit, hanesan proverbiu indoneziu nian dehan “habis manis sepah dibuang” kompletu ho aiknananuk melankolis ne’ebé ita timoroan hananu ba ema portuges sira “Janji, janji tinggal janji, bulan madu hanya mimpi”.
Tanba ne’e ita lia ida deit ho asionista timoroan sira iha Timor Telecom ne’ebé kondena maka’as Portugal Telecom ne’ebé dada an husi TT, aat liu tan tanba fa’an nia asaun iha TT la fo koñesimentu ba asionista sira seluk inklui Estadu no Governu Timor-Leste rasik. Ita kondena ho hahalok Portugal-Telecom tanba hatudu nia karakter kompañia ne’ebé laiha etika moral iha negosiu, viola tiha akordu ho Estadu Timor-Leste, no hatudu mos imajen no karakter Estadu Portuges ne’ebé ladiak ba povu estadu timorense.
Ho hahalok Portugal-Telecom ne’e mos fase matan lideransa Estadu Timor-Leste ne’ebé uluk hakneak husu solidariedade husi Estadu Portuges hatama Portugal-Telecom. Ita nia lideransa sira la sente katak Estadu Portugal hakarak hais nafatin ita liu husi nia kompañia sira hanesan uluk sira sei koloniza ita. Agora mak ita nia lideransa sira kala matan moos ona katak laiha kompañia ida husi Portugal ne’ebé halao atividade iha Timor-Leste mak ho laran duni hakarak tulun ita. Ita hein katak ita nia lideransa sira estadu ida ne’e konxiente ona katak kompañia sira husi Portugal ne’e la diak duni, buka hais Povu Timor deit.***
Kakein:
“Bainhira roda ekonomia lao ne’e diak persiza fasilidade hanesan portu tanba ne’e, governu tenki buka fatin maneira halo nusa para bele muda ba fatin seluk… nune’e komunidade ki’ik sira bele senti vida ekonomia.”
Armindo Pinto Fernandes, Administrador Jeral Unital
Business Timor edisaun 248
Lali’an:
* Asionista Timor-Telecom kondena Portugal-Telecom
- Karakter kolonialista memang buka hais deit
* TT sei la monu maske PT fa’an asaun
- A luta continua camarada! Hatudu timoroan mos bele
* MOPTK tau prioridade ba hadia Aeroportu Internasional Nicolau Lobato
- Ita sadik, tebes took ba mak foin fiar (BT)
