Figura membru governu ne’ebe durante ne’e hetan atensaun maka’as hosi publiku mak Mariano Asanami Sabino Lopes. Nia hetan atensaun tanba ministeriu agrikultura no peska ne’ebé nia dirije durante periode dalarua hahu governu konstitusional dahaat to’o governu dalimak nia laran importante sai setor prioridade mos hanesan setor sira seluk hanesan edukasaun, saude no infra-estrutura.

Ministeriu agrikultura no peskas nudar ministeriu ne’ebé importante bele dehan sai airiin prinsipal hodi dezenvolvimentu setor seluk tanba maioria povu nasaun ne’e moris husi agrikultura. Durante nia mandatu, ministru otas nurak ne’e halo ona buat balu no buat balu mos seidauk.

Sai toman ida ba ita ema, bainhira ema ida halo buat diak ruma maski boot ita dalaruma  lakohi atu preokupa dehan “Ah ne’e ninia servisu”. Maibe bainhira ema ida halo buat ruma la loos ka la halo buat ruma maski buat ki’ik oan deit mos ita hakarak preokupa. Ida ne’e mak akontese iha esperiensia eis ministru agrikultura ne’e. Durante ne’e Mariano Asanami sai kasinar kritika ate deskonfia mal jestaun husi sosiedade  liu-liu kona-ba politika fahe traktor ba grupu agrikultor sira ne’ebé to’o ikus ladun hatudu rezultadu ne’ebé diak.

Maibe iha politika balu ne’ebé nia konsege implementa durante nia mandatu maski hasoru dezafiu balu, ida mak alokasaun orsamentu estadu kada tinan ba ministeriu ne’e ladun boot hanesan ministeriu sira seluk, edukasaun no saude nian. Maibe kestaun orsamentu limitadu ne’e la’os sai razaun prinsipal hodi ita labele hetan susesu ka faille. Diak liu ne’e mak ho orsamentu limitadu it abele halo buat boot.

Dezafiu sira seluk ne’ebé hasoru hanesan susar muda mentalidade agrikultor husi subsistensia ba agrikultor modernu, susar orienta agrikultor sira ba merkadu ka bisnis, fator natural hanesan iklima ladun habelun, udan been la estavel, problema estatutu rai ne’ebé seidauk loos ne’e loloos bele evita bainhira iha planu estratejia ne’ebé adekuadu. Loloos iha inisiu kedas hatene katak agrikultor sira hotu-hotu sei moris nafatin ho sistema subsistensia, primeiru oinsa muda uluk sira nia mentalidade tradisional ka subsistensia ne’e molok fahe traktor.

Tanba ita nia agrikultor sira nia mental seidauk preparadu atu muda ba sistema modernu no orienta an ba merkadu, loloos harii uluk infra-estrutura, hasa’e kapasidade rekursu umanu agrikultor nian, depois mak foin fasilita sira ho ekipamentu modernu hanesan traktor. Se lae hanesan realidade akontese ita nia agrikultor sira la utiliza traktor ho efetivu no efikas hetok balu paradu halo sai besi meak. Tanba ne’e mai ita fo hanoin malu liu-liu ministru foun ba setor importante ida ne’e halo esperiensia ida ne’e sai lisaun no diak liu iha tempu ne’ebé limitadu ne’e kontinua programa ministru sesante nian ne’ebé seidauk realiza. *** 

Kakein:

“Timor Leste importante tenke investe maka’as iha turismu tanba bele kria kampu servisu ba joven no povu tanba ha’u halo komparasaun Bali laiha industria maibe sira bele lao tamba sa Timor Leste labele, hau hanoin bele.”

Jape Kong Su

Emprezariu boot TL nian

Business Timor edisaun 244

Lali’an:

* Asanami halerik programa MAP barak mak sidi 

- Diak liu halai neneik bele to’o meta duke halai maka’as ita sidi

* Emprezariu latama CCI-TL labele fo projetu

- Pergunta: CCI kompañia privadu ka lae?

* Vitima TLA ameasa lori Vasco Carascalao ba tribunal

- Vasco sei hatan: Anjing menggongong kafila tetap berlalu (BT)